Paralel bar kullanımlarında öncelikle her iki el yardımıyla destek alarak ayakta durmak
öğrenilmelidir. Sonrasında sıra ile önce ampute bölümdeki el daha sonra ise diğer taraftaki el paralel bardan kaldırılarak bağımsız dengenin kazanılması sağlanmalıdır. Bu aşamadan sonra omuzların öne arkaya hareket ettirilmesi sağlanarak ya da bir topun öne arkaya atılmasına çalışarak gövde rotasyonları ile dengenin arttırılması sağlanmalıdır. Yürüme öncelerinde protezlerle paralel bar çalışmaları yapılırken çeşitli maddelere dikkat edilmelidir.
- Denge ve koordinasyon çalışmaları uygulanmalıdır
- Destek taban üzerine ağırlık merkezi oryantasyonu faaliyetlerinde bulunulmalıdır
- Tek ayak üzerinde durma çalışmaları yapılmalıdır
- Paralel barda sağlam taraf ile adımlama uygulanmalıdır
- Protezli taraf ile adımlama çalışmaları yapılmalıdır,
- Düzgün pelvik hareketler uygulanmalıdır,
- Salınma fazı çalışmaları uygulanmalıdır.
- Tüm aşamaların kombine edilmesi paralel bar içinde yürüme uygulamaları yapılmalıdır.
- Paralel barda yürüme başarıyla uygulandıktan sonra paralel bar dışında da aynı prosedürler uygulanmalıdır.
Destek tabanı kullanımı yapılırken ağırlık merkezi oryantasyon egzersizleri de uygulanabilmektedir. Ağırlık merkezinin ön tarafa, arka tarafa ağırlık aktarma hareketleridir. İleri düzey denge egzersizleri ise sağa ve sola ek materyal aktarılmasıyla yapılmaktadır. Tek ayak üstünde durma egzersizlerinde ise protezli bacaklar üzerine ağırlık verilmemesine dikkat edilmelidir. Rezidüel ekstremitelerin kas kontrollerinin yapılması, rezidüel ekstremite-soket arası proprioseptif duyu aktarımının sağlanması, protez ayak ile yer arasında bulunan ilişkinin gözlenmesi şeklinde sıralanabilir. Tek ayak üstünde ağırlık taşıma ve dengenin sağlanması en az yarım saniye kadar kazanılamamaktadır ve sıklıkla protezli tarafta stans fazında azalmalar, sağlam tarafta ise adım boyunda kısalmalar ve protez tarafına doğru gövdede lateral eğimlenmelerin gerçekleşmesi gibi sorunlar gelişebilmektedir.
Tek ayak üstünde durmaların öğrenilmesinde kullanılan en etkili metodlardan biri de tabure üzerine adımlama teknikleridir. Paralel bar kullanımlarında sağlam ayak bir tabureden yaklaşık 10 ila 20 cm uzakta durdurulur. Daha sonra ise sağlam ayak yavaş bir şekilde tabure üzerine konur, her iki el ile paralel bardan destek alınarak pozisyonun devamlılığı sağlanır. Protez üzerine yavaş ve yumuşak hareketlerle ağırlık aktarılması yapılırken sağlam taraftaki el paralel bar üzerinden kaldırılmalıdır, daha sonra da diğer el bırakılarak pozisyon uygulamasına devam edilmelidir.
Merdiven İnip Çıkma Egzersizi
Diz altı ve syme amputasyonu olan bireyler genellikle normal iniş çıkış yapabilmektedirler. Diz üstü (Transfemoral) ampute hastaları için ise en güvenli metod şu şekildedir;
Diz Üstü Protezi ile Merdiven Çıkma
- Vücut ağırlığının protezli tarafa kaydırılması sağlanmalıdır
- Sağlam taraf güçlü bir biçimde üst basamağa yerleştirilmelidir,
- Gövde, sağlam bölge üzerinde vediz ekstansiyonda iken eğilme sağlanmalı aynı anda ise protezli tarafın yükseltilmesi sağlanarak merdiven çıkılmalıdır.
Diz Üstü Protezi ile Merdiven İnme
- Vücut ağırlığının sağlam bölüm üzerine kaydırılması sağlanarak ilk aşama sağlanmalıdır,
- Protezli taraf alt basamağa yerleştirilmelidir
- Vücut ağırlıklarının protezli tarafa kaydırılması sağlanmalıdır
- Son olarak ise sağlam tarafın aşağı alınması sağlanarak merdivenden iniş tamamlanmalıdır. Sonraki her basamakta bu uygulama devam ettirilmelidir. Diz altı ve syme amputasyonu olan bireyler genellikle normal iniş çıkış uygulamaları yapabilmektedirler.
Yokuş Çıkma Egzersizi
Diz altı amputeli sağlıklı bireyler gibi ancak küçük adımlar atabilecek kişiler normal yokuş inip çıkma fonksiyonlarını yapabilmektedir. Diz üstü ampute hastalarında ise yokuş çıkmalarda diz eklem ekstansiyona getirilirken zorluk çekilebilmektedir. Bu durumda sağlam tarafa doğru hafif yan dönülmesi veya diz ekleminin kilitli olması sağlanarak çıkabilir ve yine aynı şekilde inişler sağlanabilir. Yokuşlar paralel bar yardımıyla da antrenmanlanabilir. Aynı zamanda yürüyüş eğitimleri de uygulanabilir. Paralel bar kullanımlarında ise sağlam ayak bir tabureden yaklaşık 10 ila 20 cm uzakta durdurulur. Daha sonra ise sağlam ayak yavaş bir şekilde tabure üzerine konur, her iki el ile paralel bardan destek alınarak pozisyonun devamlılığı sağlanır. Protez üzerine yavaş ve yumuşak hareketlerle ağırlık aktarılması yapılırken sağlam taraftaki el paralel bar üzerinden kaldırılmalıdır, daha sonra da diğer el bırakılarak pozisyon uygulamasına devam edilmelidir.
