Son dönemlerde özellikle popüler spor dallarından biri olan futbolda da sıkça duyulan ön çapraz bağ yaralanmaları birçok profesyonel sporcuların yanında dize yük binen aktiviteler yapan tüm bireyleri etkilemektedir.
Ön Çapraz Bağ nedir ve görevleri nelerdir?
Diz ekleminde ön ve arka olmak üzere 2 tane çapraz bağ vardır. Bu bağlar dizin stabilitesini sağlamakta büyük rol üstlenir. Ön çapraz bağ halk dilinde uyluk(femur) kemiği adı verilen kemiğin kaval kemiği üzerinde ön tarafa doğru kaymasını engeller, kaval kemiğinin iç tarafa doğru dönmesini engeller ve bu kemikleri birbirine bağlamakta arka çapraz bağlar ile birlikte çok kuvvetli bir yapı oluştururlar.
Ön Çapraz Bağ yaralanması nasıl meydana gelir?
Yaralanmalar çoğunlukla aşağıdaki resimde görüldüğü gibi ayağın yere sabit olduğu durumlarda ani dönme hareketleri sonucunda bağın aşırı gerilmesi sonucu kopması ile meydana gelir. Çoğu yaralanma anında kopma sesi dışarıdan duyulabilecek derecede olabilir ve şiddetli bir ağrı hissedilir. Kopma sonucu diz ekleminde kanamaya bağlı olarak ağrıya şişlik de eşlik eder. Hareket kısıtlılığı meydana gelir ve eğer birey sporcu ise oyuna devam edemez veya müsabakayı bırakmak durumunda kalır. Nadiren de olsa dize gelen kuvvetli darbeler, trafik kazaları, iş kazaları ve yüksekten düşme gibi travma durumları da yaralanmaya sebep olabilir.
İlkyardım nasıl olmalıdır?
Ani hareket sonucu diz ekleminde ağrı hissediliyor ve şişlik oluşmuşsa ön çapraz bağ yaralanması ihtimali üzerinde durulmalıdır. Buz uygulamak şişlik ve ağrıyı azaltacaktır. Bacağın üzerine yük bindirilmemesi amacıyla zorlayıcı hareketlerden kaçınmak gerekir ve eğer birey sporcu ise müsabakaya son verilmelidir. Bacağın üzerine yük bindirilmesini önlemek için koltuk değneği kullanılmalıdır ve en yakın sağlık kuruluşunda kesin tanısı konulana kadar bu tedbirler uygulanmalıdır.
Tedavi seçenekleri nelerdir?
Ön çapraz bağ yaralanması sonucu yapılacak tedavi hastanın yaşına, eğer sporcu birey ise spora dönme isteğine, günlük aktivite derecesine, ağrı derecesine ve en önemlisi ameliyat edildikten sonraki rehabilitasyon programına uyum sağlaması dikkate alınır. Eğer bireyin çok ciddi yakınmaları yoksa ve dize aşırı yük binmeyecek bir yaşam tarzı var ise koruyucu programlar uygulanarak ameliyat edilmeden bırakılabilir. Ancak eğer sporcu veya diz eklemini aşırı kullanan birey ise bu konuda hekim cerrahiye yönlendirir. Son gelişmeler ile birlikte artroskopik ameliyatlar ve ardından yapılan fizik tedavi ve rehabilitasyon programları ile %90 oranında başarı sağlanmaktadır. Hastalar böylelikle günlük aktivite seviyesine gelme süresi 5-6 hafta arası iken sporcu bireylerde ise aktif spora dönme süresi 4-6 ay arasında olmaktadır.
