- Nörolojik/Emosyonel: Davranış ve oryantasyon bozuklukları, denge bozuklukları, depresyon, uykusuzluk ve anksiyete bozuklukları meydana gelir.
- Gastrointestinal: Fekalimpakşın (Dışkı sertleşmesi ve bağırsakta uzun süre bu şekilde kalması.), kolon obstrüksiyonu oluşumları, anoreksiya deformiteleri, konstipasyon deformiteleri.
- Solunum: Hipostatik pnömoni oluşumları, göğüs kafesi genişlemesinde azalmaların gelişmesi, sekresyon birikmesi ve solunum asidozu oluşumları meydana gelebilir.
- Kardiyovasküler: Taşikardi oluşumları, kardiyak arrest riski, sistemik veya pulmoneremboli deformiteleri, ortastatik hipotansiyon deformiteleri ve trombüs oluşumları meydana gelebilir.
- Kas-İskelet: Atrofi, kontraktür oluşumları, deformiteler, fraktürler, kuvvetsizlikler, sırt ağrıları oluşumları, osteoporoz oluşmları, ayak düşmeleri, elektriksel aktivite ve uyarılmada eksiklikler meydana gelir.
- Deri: Basınç ülserleri ve ödem oluşumları meydana gelir.
Hareketsizliğe Bağlı Komplikasyonların Önlenmesi
Deriye Yönelik Komplikasyonların Önlenmesi
Yatağa bağımlı hasta bireylerde immobilizasyona bağlı basınç ve yetersiz beslenmeler nedeni ile basınç ülserleri gelişebilmektedir. Basınç ülserinin önlenmesi için en uygun basınç ülseri önleme ve bakım standardı işlemleri yapılır.
Kas-İskelet Sistemine Yönelik Komplikasyonların Önlenmesi
Yatağa bağımlı olan hasta bireylerde immobilizasyona bağlı yanlış pozisyonlar, egzersiz azlıkları ya da olmaması, eklem hareketlerinin olmaması gibi sebeplerle kontraktür, deformite, osteoporoz oluşumları, fraktürve ayak düşmesi gibi komplikasyonlar gelişebilmektedir. Kas ve iskelet sistemine yönelik komplikasyonların önlenebilmesi için; Temel koruyucu pozisyon uygulamaları hastalara pozisyon verme standartlarına uygun olarak verilmelidir. Fizyoterapi ekibi ile işbirliği yapılarak yatak egzersizleri düzenli olarak uygulanmalıdır.
Kardiyovasküler Sisteme Yönelik Komplikasyonların Önlenmesi
Yatağa bağımlı olan hastalarda dik duruş pozisyonların azlığı, yavaş venöz akımı ve kalbin iş yükünde artışlar nedeniyle ortostatik hipotansiyon ve trombüs gibi komplikasyonlar meydana gelebilir. Kardiyovasküler sisteme ait bu komplikasyonlar önlenebilir olup şu şekilde yaklaşılabilir;
- Temel koruyucu pozisyon fonksiyonları uygulama standardına uygun olarak verilmelidir.
- Kontrendike değil ise semifowler ya da fowler pozisyonu verilmelidir.
- Fizyoterapi ekibi ile işbirliği içinde uygulanarak yatak egzersizlerinin düzenli uygulanması sağlanmalıdır.
- Bireylerin sıvı alması sağlanarak ve kanın viskozitesi arttırılmalıdır.
- Yatak içinde elastik bandaj ya da çorap uygulamaları yapılır,
- Hasta bireyler mümkün olduğunca en erken dönemde ayağa kaldırılmaya çalışılmalıdır.
Solunum Sistemine Yönelik Komplikasyonların Önlenmesi
Yatağa bağımlı olan hastalarda immobilizasyona bağlı olan solunum kaslarında gelişecek kuvvetsizlikler, göğüs kafesinin genişlemesine ve ventilasyon azalmalarına neden olmaktadır. Bronşlar ve akciğerler immobilizasyona bağlı olarak gelişen mukus birikimleri, bronş duvarının kuruması ve siliaların fonksiyonlarının yitirilmesi ile hipostatik pnömoniye neden olabilmektedir. Yatağa bağımlı olan hastalarda solunum sistemine ait bu komplikasyonların önlenmesi için çeşitli uygulamalar yapılmalıdır.
- Sekresyonların harekete geçirilmesi ve göğüs kafesinin genişlemesini sağlamak için derin solunum, öksürme egzersizleri ve postural drenaj standardı uygunluğunda girişimler yapılır.
- Aspirasyon standartlarına uygun olarak sekresyonların aspirasyonu sağlanmalıdır
- Hipostatik pnömoni belirtisi yönünde hastalar gözlenir (ateşlenme, öksürmeler, göğüs ağrıları, yeşil balgam, lökositoz, röntgenlerde akciğerde infiltrasyonları gözlemlenir).
- Solunum seslerinin değerlendirilmesi için 2 ila 4 saatte bir anterior, posterior, lateral akciğer alanları oskülte edilmelidir.
- Oda havaları nemlendirilmelidir.
- Ağız bakım standartlarına uygun olarak ağız bakımı verilmelidir.
- Solunumu destekleyici pozisyonlar pozisyon uygulama standartlarına uygun olarak verilmelidir.
- Gerekli durumlarda postural drenaj uygulamaları standartlara uygun yapılmalıdır.
Gastrointestinal Sisteme Yönelik Komplikasyonların Önlenmesi
Yatak bağımlılığı olan hastalarda metobolizma yavaşlamalarının yaşanması ve buna bağlı iştahsızlıklar, negatif hidrojen dengesinin meydana gelmesi, fiziksel aktivitelerin azalması, beslenme düzeninin değişmesi, hastaların sürgü kullanmaktan rahatsız olarak defekasyon engellemesi gibi sebeplerle konstipasyon, hipoproteinemi, malnütrisyon ve anoreksiya gibi komplikasyonlar meydana gelebilir. Gastrointestinal sisteme ait olan bu komplikasyonların önlenmesi için çeşitli yöntemler uygulanabilmektedir.
- Günlük ve haftalık kilo takiplerinde bulunulur.
- Aldığı-çıkardığı takibi standartlara uygun biçimde yapılır.
- Hasta oral alım yapabiliyorsa çiğnemesi ve yutması kolay olacak yiyecekler yemesi sağlanmalıdır ve sık aralarla azar azar yemek yemesi önerilmelidir.
- Kontrendike durumda değilse günlük 1,5 ila 2 lt. sıvı alımı sağlanmalıdır.
- Hasta malnütrisyon belirtileri yönüyle gözlenmelidir.
- Sürgü kullanımları için hasta teşvik edilmelidir.
- Defekasyona çıkıp çıkmadığı kontrol edilmelidir.
- Fizyoterapi ekibi işbirliği ile aktif ya da pasif hareketler yaptırılmalıdır.
- Nutrisyon destek ekibiyle işbirliği ile yüksek protein karbonhidrat ve sıvı içerecek besinlerin verilmesi sağlanmalıdır.
Renal (Üriner) Sisteme Yönelik Komplikasyonların Önlenmesi
Yatağa bağımlı olan hastalarda, ördek ve sürgü kullanımının hasta kullanımları tarafından zor olması, kateterizasyonların komplikasyonlu bir uygulama olması, hiperkalsemi, supine pozisyonlarında iken idrarın renal pelviste toplanması ve durgunlaşarak partiküller, kristaller halinde çöküntü haline gelmesi böbrek taşı meydana gelmesi, immün sistemin zayıflaması gibi sebeplerle, idrar yapmada zorluklar, ürinerstaz, böbrek taşı ve ürinerenfeksiyon gibi komplikasyonlar görülebilmektedir. Renal sisteme ait bu komplikasyonların önlenmesi için çeşitli uygulamalar mevcuttur.
- Hasta bireylere fizyoterapi ekibi işbirliği ile aktif ve pasif hareketler yaptırılmaktadır.
- Mümkün olduğunca kateterizasyon yerine ördek ya da sürgü kullanımları için hasta teşvik edilmelidir.
- Sıvı alımları mümkün olduğu ölçüde arttırılmalıdır.
- İnvazivüriner sistemi girişimlerinde aseptik kurallara dikkat edilmelidir.
Nörolojik- Emosyonel Duruma Yönelik Komplikasyonların Önlenmesi
Yatağa bağımlılığı bulunan hastalarda, uyaran yokluğu, duygusal ve sosyal izolasyonlar, yalnızlık durumları, ölüm korkusunun olması, statü ve işlerin farklılığı, bireylerde çevresini kaybetme korkusu bulunması, bağımlılık psikolojisinin oluşumu (sürekli başka bireylere ihtiyaç duyma) gibi nedenlerle davranış ve oryantasyon bozuklukları, depresyon oluşumları, uykusuzluk meydana gelmesi ve anksiyete gibi komplikasyonlar gözlemlenebilir. Mental sistem fonksiyonlarına ait bu komplikasyonların önlenmesi için çeşitli uygulamalar mevcuttur.
- Mümkün olduğunca hasta bireylerle konuşularak düşüncelerini açıklamasına imkan sağlanmalıdır.
- Yapılan tedavi ve uygulamalar hakkında hatsallara gerekli bilgi verilmelidir.
- Hastalar ve aileleri ile olumlu ilişkiler kurulmalı ve işbirliği sağlanmalıdır.
- Hastaların, bakımlarına ve bakım kararlarına mümkün olduğunca katkıda bulunmasına izin verilmeli ve hastaların kendilerini aktif hissetmeleri sağlanmalıdır.
- Gerekli durumlarda psikiyatri konsültasyonu istenmelidir.
- Mümkün olduğunca hastalar, etrafındaki bireylerle ilgilenebileceği bir odaya alınmalıdır.
- Yalnızlık ve yaşamdan uzak kalma hislerini en aza indirecek biçimde hastalarla iletişim kurulmalıdır.
Hareketsiz Hastalara Pasif Egzersiz Sırasında Yaptırılacak Hareketler 
- Eller ve ayaklar bileklerden sağa ve sola rotasyon yaptırılır
- Bacak bölgelerine fleksiyon ve ekstansiyon uygulanmalıdır.
- Kollara ise uygulanabilecek pozisyonalr fleksiyon-ekstansiyon ve abduksiyon-adduksiyon olmaıdır.
- Her hareket en az 5 tekrarlı uygulanmalı ve her 8 saatte bir kez tekrarlanmalıdır. Kontraktür nedenleriyle hareket kısıtlılıkları oluşmuş ise hareket sayısı giderek arttırılmalıdır.
Hastalara Pozisyon Verirken Dikkat Edilecek Noktalar
- Hasta bireylerin yatak tarafında kollarının vücutlarının altında kalmamasına dikkat edilmelidir.
- Hastaların altında EKG kabloları, serum setleri, enjektör iğnelerinin kabı vb. malzemelerin kaldırılmamasına özen gösterilmelidir.
- Baş bölgesinin ve boynun hiperekstansiyonda olmamasına dikkat edilmelidir. Yüz gövde ile aynı doğrultuda olacak şekilde konumlandırılmalıdır.
- Hasta bireyler hangi pozisyonda yatıyor olurlar ise olsunlar, baş yatay düzleme göre 30 derece ila 40 derece kadar yüksekte olmalıdır.
- Ayak düşmelerinin ve diz fleksiyon kontraktürlerinin engellenmesi için hastaya uygun ateller; benzer şekilde dirsek, bilek ve parmak fleksiyon kontraktürleri önelemeleri için de çeşitli üst ekstremite atelleri uygulanabilmektedir.
Atel Uygulamaları
- Atel uygulanacak ekstremite, atelin oluşturabileceği bası yaralanmaları açısından değerlendirilmelidir ve gazlı bez ile desteklenmelidir.
- Her 8 saat içinde bir 30 ila 60 dakika atel çıkarılmalı ekstremite dinlendirilmelidir.
- Kuvvetin azlığı veya tam kuvvet kayıplarının yaşanması nedeniyle hareketsiz olan ekstremitelere bandaj uygulamalarının yapılması venöz dönüşlerini sağlayarak flebotromboz risklerini azaltmaktadır.
- Ödemin engellenmesi doku perfüzyonlarını sürdürme açısından gerekli olmaktadır.
- Her 8 saatte bir 60 dakika süre ile bandaj çıkarılarak ekstremite dinlendirilmesi sağlanmalıdır.
