Fraktür

Kemiklerin anatomik bütünlüğünün deformasyona uğraması ve devamlılığının kesintiye uğramasına fraktür bilinen diğer adıyla kırık denilmektedir. Kırıklar dış bölgeden gelen zorlamalar sonucunda, kemiklerin üzerlerine kaldıramayacakları bir baskının uygulanmasıyla ya da kendiliğinden meydana gelmektedir. Yaşlanmayla birlikte kendiliğinden kırık oluşma riskleri de artış gösterebilmektedir. Kırığa yol açacak nedenlerle kırık bölgeler yaş durumlarına göre farklılık göstermektedir. Yeni doğanlarda doğum travmalarına bağlı olarak en sık klavikula kırıkları, femur cismi kırıkları, humerus kırıkları ve humerus suprakondiler kırıkları görülmekle birlikte dirsek çevreleri ve ön kol kemikleri ile femur cisim kırıkları görülmektedir. Genç bireylerde ve orta yaşlarda tibia, femur ve radius distali kırıkları; ileri yaş gruplarında ise femur boynu, trokanterik bölge, radius distali ve humerus proksimali  en sık görülen kırık bölgelerindendir.

Fraktür  Sınıflandırılması

Kırıklar farklı şekillerde sınıflandırılabilmektedir. Sınıflandırma şekilleri başlıca; kemik doku sağlamlığına göre kırıklar,  dış ortam ile ilgili oluşan kırıklar ve kırığın derecesine ve kırık hattına göre kırıklardır.

Kemik Doku Sağlamlığına Göre Kırıklar

• Travmatik Kırıklar: Bir travma sonucunda meydana gelen normal kemiklerde oluşan kırıklardır. Trafik deformiteleri, düşmeler, çarpma, ev kazaları, iş kazaları, üzerine bir herhangi bir cisim düşmesi, deprem vakaları, darbeye maruziyetleri, ateşli silah yaralanmaları, göçük altlarında kalmalar, yenidoğanlarda doğum travmaları gibi nedenlerle meydana gelmektedir.
• Patolojik Kırıklar: Kemikte meydana gelen herhangi bir hastalık nedeniyle kemik yapılarının zayıflaması sonucunda, zorlayıcı bir kuvvet olmamasına rağmen kendiliğinden ya da basit travmalarla oluşum gösteren kırıklardır. Örneğin; benign ve malign tümörlerden dolayı meydana gelen ya da kemik enfeksiyonlarıyla ortaya çıkan kırıklar vb.
• Yorgunluk (Stress) Kırıkları: Sürekli zorlamalar ve zorlanmalar yaşanmasıyla meydana gelen tekrarlayıcı nitelikteki travmaların oluşturacağı kırıklardır. Sıklıkla çalışmakta olan ya da uzun süreli ayakta duran bireylerde, genellikle alt ekstremite kemiklerinde görülmektedir. En çok metatars, femur ve tibianın proksimal kısımlarında görülmektedir.

Dış Ortamla İlişkili Olan Kırıklar

• Açık Kırıklar: Kırık uçlarının deri yüzeylerini deformasyona uğratması sonucunda oluşan, deri bütünlüğünü bozan kırıklardır.
• Kapalı Kırıklar: Deri bütünlüğünün bozulmaya uğramadığı, kırıkların deri ile örtülü oluştuğu kırıklardır. Kemik parçalarının dış bölge ortamıyla ilişkisi bulunmamaktadır.
• Oluşum Mekanizmalarına Göre Kırıklar
• Direkt Kırıklar: Darbelerin kemiği etkilediği kısımlarda meydana gelen kırıklardır. Vurma, çarpma vb.
• İndirekt Kırıklar: Kırığı meydana getiren darbelerden dolaylı olarak kemiğe ulaşmasıyla oluşan kırıklardır. Kol üzerine düşüldüğünde köprücük kemiklerinin kırılması indrekt kırıklara örnek verilebilir.

Kırığın Derecelerine ve Kırık Hatlarına Göre Kırıklar

• Ayrılmış (deplase) Kırıklar: Kırık hattı kemikleri tamamen ayırmıştır.
• Transvers Kırık: Kırık hatlarının, kemik eksenleri ile dik açı yaparak oluşturduğu kırıklardır. Kemikler genellikle tam ortasından kırılmış durumdadır.
• Oblik Kırık: Kırık hatları, kemik eksenleri ile 45° derece açı yaparak oluşmaktadır. Kemikler orta bölgeden açı yaparak kırılma gösterirler.
• Spiral Kırık: Kırık hatları, spiral biçimde kemiği çevrelemektedir.
• Kopma Kırığı (avulsiyon, traksiyon): Ligament ya da tendonların çekme güçlerine bağlı olarak kemiklere yaptıkları yerlerde oluşacak enlemesine meydana gelen kırıklardır. En sık patella bölgesinde görülmektedir.
• Parçalı Kırıklar: Birden fazla kırık hattı oluşumu ve ikiden fazla kırık parçalar mevcuttur.
• Ayrılmamış (non-deplase) Kırıklar: Bu tür kırıklarda kemiklern bütünlüğü kısmen bozulmaya uğramıştır.
• Fissür, Linear Kırık: Kırıkların çizgi hâlinde meydana gelmesidir.
• Green Stick Kırıkları: Kemiğin bir bölümü kırılmış halde iken, diğer kısımları bükülmüş durumdadır.
• Torus Kırığı: Kemiklerin ekseni itibariyle gelen yükler sonucu kemiğin akordeon gibi kendi içine katlanmasıyla meydana gelen kırıklardır.
• Çökme Kırıkları: Kafatası kemikleri gibi kemiklere geniş bir darbe gelmesiyle tam kırık oluşmaması, travma yerinin çökmesi durumudur.
• Kompresyon (sıkışma) Kırıkları: Basıyla (sıkışma) oluşan en sık vertebralarda görülen kırıklardır.
• İmpakte Kırıklar: Kırıkların bir kısmının kemik içlerine girmesidir.
• Epifizin Ayrılmamış Kırıklar: Kemiklerin epifiz bölgelerinde meydana gelen kırıklardır. Kırık oluşumlarında meydana gelen bütün belirtiler kırıklara ait olmayıp bir kısmı kırığın etrafındaki yumuşak dokularının deformasyona uğramasıyla ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle travmalara ve kırığa ait bulguların bilinmesi bu dönemde oldukça önemlidir.