Fraktür Travma Belirtileri
- Ağrı: Ağrıların şiddeti, kırıkların konumuna, şekline, derecelerine ve yaş faktörlere göre
değişiklik göstermektedir. Kırık oluşumlarında ağrılar; yaralanma anında şiddetli olurken ve yaralanmalardan bir süre sonra ise adale spazmları şeklinde devam etmektedir. Kırık kemik uçlarının birbirine sürtünmesi ya da çevre dokuların zarar görmesiyle meydana gelmektedir. Dinlenmelerde hafifleyen, hareketli durumlarda artış gösteren ağrı hissedilmektedir. - Şişlik: Kırıkları meydana getiren darbeler ve kırık uçlarının damarlarının yaralaması nedenleriyle kırık olan bölgesinde seröz sıvı birikimleri ve çevredeki dokuların içinde kanamalara bağlı hızlı gelişen şişlikler ortaya çıkmaktadır.
- Hematom-Ekimoz: Kırık bölgelerinde yırtılan kan damarları bölgesinden dışarı doğru çıkan kan ve serumun dokuların içinde toplanmasıyla oluşmasına hematom denilmekte ve kırık bölgelerinin deriye yakın olan kısımlarında belirgin olarak görülmektedir. Ekimozlar ise, daha çok doku aralarına ve cilt altlarına yayılmakta olan kanın verdiği mor ve benzeri renklerdeki görünümlerdir. Ekimozların hızla artması ve büyümesi büyük kanamaların ve kırıkların habercisi olabilmektedir.
- Duyarlılık (Hassasiyet): Hassasiyet oluşumları kırıkların altındaki dokulardaki yaralanmalara bağlı olarak kırık üzerlerinde ve bütün kırıklarda gelişmektedir. Kırıkların yerlerine, derecelerine, şekillerine, geçen sürelere ve bireylere göre değişmektedir.
- Fonksiyon Kayıpları: Fraktür öncesi dönemde uygulanabilen hareketler, hareket sistemi yaralanmalarında ağrılar, kas spazmları ve şekil bozukluklarına neden olur ve bu dönemde yapılamayabilirler. Fonksiyon kayıplarının dereceleri, kırıklara göre farklılık göstermektedir. Fonksiyon kayıpları yumuşak doku deformasyonlarında da görülebileceği için kırığın kesin tanısı için yeterli olmayabilmektedir.
- Duyu Kayıpları: Sinirler zarar görmüşse ödem, kanamalar ve kemik fragmanları nedeniyle sinirler baskı altında kaldıysa duyu kayıpları yaşanabilir.
- Dolaşım Bozuklukları: Kırık kemiklerin uç kısımlarının etrafındaki damarları etkilemesiyle dolaşım bozuklukları meydana gelir. Distalde nabız alınamayabilmektedir. Bu bölgelerin derisi soluk renkli ve ısı seviyesi ise oldukça soğuktur.
Kesin Kırık Belirtileri
- Anormal Hareket: Ekstremitelerin bir bölgesinde ya da normal yönün aksine bir yönde hareketin meydana gelmesine ya da çıkarılmasına anormal hareket denilmektedir ve bu durum kesin bir kırık belirtisidir. Bireylerin taşınmaları ve muayeneleri sırasında gözlemlenebilir. Uzun kemiklerin kırılmalarında bölgenin hareketsiz kalması gereken kısım kırık nedeniyle hareketlenebilmektedir.
- Krepitasyon: Kırık kemiklerin uç kısımlarının birbirine sürtünmesiyle meydana gelen duyulan ve hissedilen gıcırtı sesleridir. Anormal hareketlerin belirlenmesi amacıyla uygulanan işlemler sırasında krepitasyon seslerinin duyulması kırıkların kesin olarak tanılanmasını sağlamaktadır.
- Duruş ve Şekil Bozuklukları (Beformite): Kırılmış olan kemiklerin yer değiştirmesi ve bu durumumdan dolayı meydana gelen deformasyonlardır. Güçlü kasların müdahalesi ve çekmesiyle birtakım kemik parçaları üst üste gelebilir. Bu nedenle kemiklerin şeklileri bozulmaya uğrar; açılanma, dönme ve ekstremite kısalıkları ya da eklem olmayan bölgelerde eklem varmış gibi görünüm meydana gelebilir.
Kırıkların İyileşmesi
Kırık kemiklerin iyileşmeleri, kırığın meydana gelmesinden itibaren başlamakta ve kırık 
uçlarının olgun kemik dokularıyla bütünleşmesine kadar sürmektedir. Kemik dokusunun dolaşımları iyi olursa iyileşme süreci daha hızlı olmaktadır. İyileşme süreci, kemik parçalarının birbirine birleştirilmesiyle yeni kemik yapımının meydana gelmesiyle oluşmaktadır. Kırıkların iyileşme süreci genel itibariyle üç döneme ayrılmaktadır. Bu üç dönemin biri tamamlanmadan diğeri başlamamaktadır. Her bir dönemin bitmesi ile diğer dönem başlayarak iyileşme süreci tamamlanır.
- İnflamatuar (Hematom) Dönemi: Kemik kırılmalarından zarar gören endostiumdan, periosttan, çevre yumuşak dokulardan gelecek kan ve lenf sıvıları ile eksuda dokular arasına birikmektedir. Bu birikimlerin meydana gelmesine kırık hematomu İyileşme döneminde değişimlere uğrayarak granülasyon dokuları gelişimlere zemin oluşturmaktadır. Kırık hematom oluşturduğunda gerginlikler kırık uçlarının bir arada tutmasına yardımcı olurlar. Kırıkların uç kısımlarında ilk 48 saat içinde nekroz gelişimi meydana gelir. Nekrotik kemiklerin uç kısımlarında ve kırık hematomlarında bulunan ölü hücrelerden salgılanacak maddeler kapiller membran geçirgenliklerini artırır ve kırık bölgelerine dolan hücreler (polimorf çekirdekli lökositler, makrofaj ve lenfositler) kemiklerin hücresel onarımlarına yardımcı olurlar.
- Tamir (Kallus) Dönemi: 48 saat içinde çevre doku bölgelerinden kırık hematomları içinde fibroblastik bir hücre aktiviteleri meydana gelir. Kırık hatlarına dolan hücreler kemiklerin hücresel devamlılığı onarımlarına yardım ederler. Böylece genç ve damar bakımından zengin olan granülasyon dokuları meydana gelir. Bu döneme fibröz kallus denilmektedir. Bu dönem ise ilk 7 günlük süreci kapsar. Meydana gelen fibröz dokular (kallus), kıkırdakları ve olgunlaşmamış genç kemik fibrillerini içermektedir. Kemiklerin uç kısımları, internal ve eksternal kallus gelişimiyle birlikte birbirine tamamen birleşerek, sağlamlaşır kaynama yapar ve iyileşmiş olur. Mevcut bütünlüğü zaman içinde kıkırdak yapı kaplamaya başlar. Kıkırdak kallus dönemi olarak nitelendirilen bu süreç 14 ila 21 günlük süreyi kapsamaktadır. Daha sonra kalsiyum kristallerinin bu dokular üzerinde toplanması ile (kalsifikasyon) sertleşmemiş ve gelişmemiş kemik dokuları mevcut bölgeyi kaplamaya başlar. İyileşmelerin 3-10. haftaları arasında kallus, kemiğe dönüşmesini tamamlar.
- Yeniden Şekillenme (Remodelizasyon) Evresi: Kırık kemiklerin iyileşmesi uzun sürecek bir dönemdir. Bu süreçte kemikler orijinal şeklini almaya başlayacaktır. Kemiklerin yeniden şekillenmesi, kemiklerin uzun eksenleri üzerine adaleler tarafından oluşturulacak gerilim (stres) gücü ve ağırlık verilmesiyle belirlenmektedir. Kemik iyileşmelerinin iyi olması için kırık uçların uygun pozisyonda birleştirilerek tespit edilmesi ve hareketsiz tutulması, kırık bölgesindeki dolaşım sisteminin yeterli olması oldukça önemlidir.
Kırıkların İyileşmesini Olumsuz Etkileyen Faktörler
- Kırıkların uçlarının birbirinden ayrılması ve tampon bölgeye yumuşak dokuların girmesi
- Besleyici damarın deforme olması
- Açık, parçalı ve eklem içi kırıkların olması
- Redüksiyonun başarısızlıkları, yapılan tespitlerin sağlıksız olması hareketsizliklerin istenilen sürede sağlanmaması.
- Kırıkların yerinde enfeksiyon bulunması
- Hastaların ileri yaş grubunda bulunması
- Kemiklerde önceden var olan patolojik bir deformasyon bulunması
- Beslenmeleri ve metabolizmayı etkileyen sistemik hastalıkların olması ve kortikosteroid kullanımı
- Kırık oluşan bireylerin kemoterapi ve radyoterapi almaları
Kırıkların İyileşmesini Olumlu Etkileyen Faktörler
- Kırık parçaların max hareketsizlikte tutulması
- Kırık kemiklerin uç kısımlarının birbirine yakın olması
- Kan akımlarının yeterli olmaması
- Bireylerin düzenli beslenmesi
- Büyüme hormonlarının ve troid, kalsitonin, insülin gibi hormonların yeterli seviyede olması
- Cerrahi girişimlerde uygulanan kemik greftleri
- Hiperbarik oksijen uygulamaları, elektrik akımı uygulamaları, manyetik alan, ultrason, düşük kuvvetli lazer uygulamaları ve gen tedavileri kırık iyileşmelerini olumlu etkilemektedir.
