Omurga, kafatası taban bölümünden başlanarak boyun ve gövdeni arka ortasına uzanan ve omurların üst üste dizilmesi ile meydana gelen kemik kolonudur. Omurga, başın, boynun ve gövdenin ağırlığını taşımaktadır. Bu ağırlıklar pelvis iskeleti aracılığı ile alt yan bölümlere iletilmektedir. Ayrıca başın ve gövdenin hareketliliğini sağlamaktadır. Omurgalar, omurga kanalında omuriliği darbelere karşın korur.
Omurganın Yapısı
Omurga 33 ya da 34 omurun (vertebrae) üst üste hizalanmasıyla meydana gelmektedir. Erişkin bireylerde omurgalar, sakrum ve koksiks omurlarının kemikleşerek kaynaşmasından dolayı 26 adet bağımsız kemikten meydana gelir. 26 adet omur birbirine discus intervertebralis (omurlar arası disk) olarak isimlendirilen lifli kıkırdaktan yapılı bağlar ile birbirlerine bağlanmıştır. Erişkin bir bireyde 70 cm, kadınlarda 60 cm olan omurga uzunluğunun ¼ ünü diskler, ¾ ünü ise omurlar oluşturmaktadır. Columna vertebralisi oluşturan, sakrumun üzerinde kalan ilk 24 omur presakral omurlar (gerçek, hareketli omurlar) olarak adlandırılmaktadır. Omurgalar önden ve arkadan bakıldığı zaman, düz bir sütun şeklinde görünmektedir. Yan pozisyondan bakıldığında ise bazı eğrilikler görülmektedir. Ön kısma doğru olan eğriliklere, lordoz; arka bölgeye doğru olan eğriliklere ise kifoz denilmektedir. Boyun ve bel bölgelerinde lordoz, göğüs ve sakral bölgelerde kifoz mevcuttur.
Omurga Bölgeleri ve Omur Sayıları
- Boyun bölgesi omurları (vertebrae cervicales) C 7,
- Göğüs bölgesi omurları (vertebrae thoracicae) T 12,
- Bel bölgesi omurları (vertebrae lumbales) L 5,
- Kuyruk sokumu omurları (vertebrae sacrale, os sacrum) S 5, (yetişkin bireylerde 1 kemik)
- Kuyruk bölgesi omurları (vertebrae coccygea, os coccygea) 4-5 omur. (yetişkinde 1 kemik)
Tipik Omur Yapıları
Birinci ve ikinci boyun omuru ve bu omurlarla sakrum ve koksiks omurları hariç, diğer omurlar ortak bir anatomik yapıya sahip olmaktadır. Tipik bir omurun yapısında bulunan bölümler şu şekildedir;
- Corpus Vertebrae: (Omur Gövdesi) Omurların ön kısmında kısa, silindirimsi yapılardır. Büyüklükleri, ikinci boyun disklerinden başlayarak, sakruma doğru kademeli bir biçimde artar. Aralarındaki diskus intervertebralislerle birbirlerine bağlanarak sağlam bir sütun meydana getirir.
- Arcus Vertebrae: (Omur Kemeri) Disklerin arka bölümünü meydana getiren, omur gövdesinin arka bölümünde bulunan kavisli yapılardır. İki adet ayakçıkla corpus vertebraya tutunmaktadır. Üzerlerinde 7 adet çıkıntı bulunmaktadır.
- Foramen Vertebrale: (Omur Deliği) Disk gövdesi ile disk kemerlerinin çevrelediği her bir diskin ortasında bulunan deliktir. Disklerin üst üste dizilmesiyle foramen vertebralar üst üste gelerek bir kanal meydana getirir. Oluşan bu kanala, omurga kanalı (Canalis vertebralis) denilmektedir. Bu kanalda merkezi sinir sistemleri organı olan omurilik bulunmaktadır.
- Processus Spinosus: (Dikensi Çıkıntı) Omurların arka orta kısmında bulunan sivri çıkıntıdır. Her bir omurda bir tane bulunmaktadır.
- Processus Transversus: (Enine Çıkıntı) Omurların yan kısımlarında, enine durumda olan iki adet çıkıntıdır.
- Processus Articularis: (Eklem Çıkıntısı) Eklem çıkıntılarıdır. Alt kısımda iki, (proc. articularis inferior) üst bölümde ise iki olmak üzere , (proc. articularis superior) toplam dört tanedir.